‘De boeken die de Jonge Jury propageert, zijn verhalen die seksistisch en racistisch denken bevestigen, de lezer van kick naar kick jagen en die stilistisch, inhoudelijk, cultureel en moreel armoedig en zelfs schadelijk zijn.’ Dat schrijven de hooggeachte Yra van Dijk en Marie-José Klaver (O&D, 7 juni).

Ik zal mij even voorstellen: ik ben Carlie van Tongeren, Young Adult-schrijfster en genomineerd voor het door u afgebrande leesbevorderingsproject, de Jonge Jury. Ik belandde niet op de shortlist, maar als ik uw opiniestuk lees, zou ik daar blij mee moeten zijn.

Dolgraag

Dat ben ik echter niet. Ik zou dolgraag de Jonge Jury Prijs winnen. De charme van de Jonge Jury is júíst dat jongeren het voor het zeggen hebben. Dat de wedstrijd leesplezier ademt. Er zijn weinig leesbevorderingsprojecten die met zo veel plezier en enthousiasme worden omarmd door de jongeren zelf. 180 duizend betrokken lezende jongeren: vindt u dat echt armoedig en schadelijk?

In uw analyse lijkt u te vergeten dat de Jonge Jury jaarlijks uit elf leestips bestaat, niet puur en alleen uit de shortlist en winnaars. Dat er ‘maar’ 10 duizend jongeren stemmen, wie weet welke boeken die andere 170 duizend jongeren waarderen. Mijn genomineerde boek Het zusje van komt niet in uw analyse voor. Misschien omdat mijn boek geen thriller is en niet past binnen uw geschetste totaalplaatje. Mijn boek bespreekt wel degelijk maatschappelijke thema’s, met discussievragen achterin om jongeren aan het denken te zetten. Mijn hoofdpersoon heeft geen seks, laat staan onvrijwillige seks, en is een sterk en zelfstandig meisje. En zo geldt dat voor meer genomineerde titels, bijvoorbeeld: Het pungelhuis, Offerkind, Wij blijven bij elkaar.

Persoonlijk vind ik het ook jammer dat thrillers steevast hoog eindigen. En ik ben het absoluut met u eens dat het schadelijk is om seksueel geweld zo vaak in te zetten, puur als plotwending. Dat de beschreven vrouwelijke hoofdpersonages pieperige slachtoffertjes zijn (of maken ze, ik noem maar iets geks, een karakterontwikkeling door?).

Echte literatuur

Maar laten we niet vergeten dat er in ‘echte’ literatuur ook schadelijke personen of ideeën voorkomen. Van mijn literaire kennismaking op het vwo herinner ik me vooral de smerige seksscènes van Ronald Giphart en Jan Wolkers. Vind ik persoonlijk even schadelijk als die ‘pulp’ waar u het nu over heeft. Omdat ik de vrijheid van jongeren waardeer, accepteer ik ook dat vooral thrillers de shortlist halen. Loslaten, noemen ze dat.

Wat ik niet begrijp en nooit heb begrepen, is wat er zo verkeerd is aan leesplezier. Waarom er een elitaire minderheid is, die vindt dat we áltijd neerbuigend moeten doen over Young Adult-boeken voor jongeren (en feelgoodromans voor volwassenen, trouwens). Die vindt dat jongeren geen eigen keuzen mogen of kunnen maken.

De enorme, groeiende kloof die er is tussen de elite – zoals ik u, excuus, toch even noem – die de ‘echte’ literaire werken nu zelfs al in de onderbouw wil opdringen. En de jongeren zelf – of eigenlijk: de ‘gewone’ bevolking, die mogelijk minder opleiding en/of kansen heeft dan u zal krijgen. En tevens de kloof tussen wat we zouden wíllen dat jongeren lezen en wat reëel is om te verwachten.

Neerkijken

Op papier behoor ik ook tot deze elite: witte vrouw, hoogopgeleid, cum laude afgestudeerd. Maar ik kijk niet neer op jonge mensen. Ik moedig hun eigen keuzen aan, stimuleer ze om na te denken over dingen waaraan hun hoofden wél toe zijn, reageer enthousiast op ieder gedicht, iedere poster of mindmap die een leerling baseert op mijn boek.

Wat ik schrijf, wordt door u niet gekwalificeerd als jeugdliteratuur. En nu komt het: dat wil ik ook niet. Ik zet mijn intelligentie en schrijfvaardigheid liever in om die veel grotere groep lezers te bereiken dan de bovenlaag die zichzelf wel redt. Ik verlaag bewust de drempel tot lezen en ben voor stimulering van cultuur in brede zin. Laat jongeren alles uitproberen, of wij dat nu zien als ‘hoog- of laagcultuur’, en laat ze hun eigen mening vormen.

U wilt mooie lezers. Ik wil toch eerst lezers. U stelt zeker te weten dat vandaag een ‘pulpboek’ de Prijs van de Jonge Jury 2021 wint. Ik weet zeker dat het populairste boek voor jongeren, gekozen door jongeren zelf, wint.

Carlie van Tongeren is auteur (en lezer) van diverse boeken in diverse genres waarop wordt neergekeken: Young Adult-, feelgood- en doktersromans, en zelfhulpboeken. Ze is twee keer genomineerd voor de Jonge Jury.

Lees hier mijn artikel op de opiniepagina van de Volkskrant